ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 30 ΙΟΥNΙΟΥ 2004

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ∆ΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Ένα σηµαντικό πρόβληµα που αντιµετωπίζει ο σηµερινός κόσµος είναι το πρόβληµα του παρελθόντος. Τι θα γίνει; Θα συνεχίσει τον καθιερωµένο διάλογο του εκάστοτε παρόντος µε το παρελθόν, θα αναγνωρίσει πως αυτό το παρελθόν περικλείει και εκφράζει εύγλωττα µιαν αξία απολύτως έγκυρη και αναγκαία για τη σηµερινή πραγµατικότητα ή θα το απορρίψει;

Φαίνεται πως η εποχή µας προτιµά να απορρίψει το παρελθόν. Κάθε µέρα που περνάει, η φωνή του παρελθόντος εξασθενεί, αποµακρύνεται για τους περισσότερους από εµάς που επιδιώκουµε να ζήσουµε την εποχή µας και σπάνια σκεφτόµαστε να πάµε αντίθετα στο ρεύµα... Κάθε µέρα που περνάει, το παρελθόν ως Ιστορία, ως Τέχνη, ως στοχασµός, ως αποκάλυψη του µυστηρίου µέσα µας και γύρω µας δεν µας λέει τίποτε. Επισκεπτόµαστε ένα µουσείο και φεύγουµε από εκεί ασυγκίνητοι. Τριγυρνούµε σε µια πολιτεία που το παρελθόν την έχει ανυψώσει σε µνηµείο κάλλους και Ιστορίας, και δε µένει ξύπνια µέσα µας παρά µια κοντόφθαλµη και δυσκίνητη περιέργεια ή, το χειρότερο, µια καταγέλαστη µαταιοδοξία πως βρισκόµαστε, πως γνωρίζουµε, πως σκεφτήκαµε τη φηµισµένη αυτή πολιτεία. Αλλά βαθύτερα, αυτή η πολιτεία για µας δεν έχει φωνή, δεν έχει φυσιογνωµία, δεν µας φέρνει κανένα µήνυµα. Το παρελθόν της αποµένει για τον εσωτερικό µας κόσµο βουβό.

Αποφασίζουµε να διαβάσουµε ένα παλιό βιβλίο και το εγκαταλείπουµε µετά από ανάγνωση κάµποσων σελίδων. ∆εν µας λέει τίποτε. Με λίγα λόγια, ο κόσµος που ζούµε έχει χάσει και τη γεύση του παρελθόντος και την προθυµία ή την υποµονή που χρειάζεται για να το κατακτήσει.

Απορρίπτεται, λοιπόν, το παρελθόν ως πείρα, ως απαραίτητη για την ολοκλήρωση της τρέχουσας ζωής µαθητεία σ’ αυτή την πείρα, απορρίπτεται ως αξία σταθερή, πολυδύναµη και ανεπανάληπτη για την κρίση της µοίρας του σηµερινού ανθρώπου; Φαίνεται πως ουσιαστικά απορρίπτεται.

Η γενιά που ανεβαίνει τώρα στο προσκήνιο είναι µια γενιά αγέρωχη, άκαµπτη, µια γενιά κυριολεκτικά ριζοσπαστική. Η στάση που παίρνει αντίκρυ στην Ιστορία, στην Τέχνη και γενικότερα αντίκρυ στο παρελθόν είναι αρνητική. Μια τέτοια στάση, όµως, οδηγεί σε οπισθοδρόµηση.

Θεσµοί που δοκιµάστηκαν στο παρελθόν επί αιώνες, που καθιερώθηκαν µε αίµα πολύ, έχουν πια διαβρωθεί. Η οικογένεια, που ήταν η ζεστή φωλιά όπου πλάθονταν κι οπλίζονταν ο άνθρωπος, κάθε µέρα γίνεται και πιο σκιώδης. Ο τρόπος ζωής που είχε το παρελθόν κληροδοτήσει από γενιά σε γενιά – τιµιότητα, ντροπή, αξιοπρέπεια και κοινωνική συνεργασία – κινδυνεύει και αναιρείται καθηµερινά από την πρακτική της εποχής µας. Το παρελθόν, ως αυθεντία, ως πηγή κανόνων βίου, υποφέρει από δεινή αµφισβήτηση.

Τι συµβαίνει λοιπόν; Οι αποκρίσεις που ερµηνεύουν το τροµερό αυτό φαινόµενο είναι ποικίλες. Άλλοι µάς λένε πως αρνούµενοι το παρελθόν µας πραγµατοποιούµε την αξία της ελευθερίας. Και λησµονούν πως η ελευθερία έχει κανόνες που σήµερα έχουν καταργηθεί. Μας λένε ακόµη πως το παρελθόν αυτό ήταν κίβδηλο και πως πρέπει κάποτε, σε µιαν εποχή επαναστατική όπως η δική µας εποχή, να ανανεωθεί η ζωή αναβαπτιζόµενη σε αυτό που είναι αλήθεια. Πώς συµβαίνει, όµως, να θεωρείται σήµερα ως αληθινό ό,τι είναι βλάσφηµο για τον άνθρωπο, αγενές, απρεπές, ανήθικο και βάρβαρο; Η καλοσύνη, λοιπόν, και η εντιµότητα δεν δικαιούνται να συµπαρακαθήσουν στην τράπεζα της αλήθειας, και µάλιστα επικεφαλής;

Υπάρχει και µια άλλη ερµηνεία: Πάµε προς τη δηµιουργία ενός νέου τύπου ζωής. Η απόκριση έχει µιαν εγωιστική αφέλεια µοναδική. Η Ιστορία ως τώρα γνώρισε πολλούς τρόπους ζωής – αλλιώς ζούσε ο αρχαίος Έλληνας λ.χ., αλλιώς ο Βυζαντινός, αλλιώς ο Ευρωπαίος του Μεσαίωνα, αλλιώς ο προπολεµικός άνθρωπος.

Αλλά όλοι αυτοί οι νέοι τρόποι – εκδοχές της ζωής, δεν αρνούνταν το παρελθόν. Απλούστατα, ασκούσαν το πρωταρχικό ανθρώπινο χρέος να κρίνουν αυτό το παρελθόν και να τοποθετούνται υπεύθυνα και δηµιουργικά αντίκρυ του.

Σήµερα, αντίθετα, ζούµε σ’ εποχή άκριτης απόρριψης των πάντων. Με τι προζύµι θα πλαστεί η νέα αυτή, η πολυθρύλητη ζωή;

Τα πράγµατα γίνονται κυριολεκτικά δραµατικά για έθνη που διαθέτουν παρελθόν χιλιετηρίδων, όπως είναι το δικό µας έθνος. Εδώ και η ευθύνη, εθνική και προσωπική, και η δοκιµασία και το χρέος είναι πιο βαριά, πιο επίµονα. Τι θα κάνει, πώς θα σταθεί υπεύθυνα το δικό µας έθνος αντίκρυ στο παρελθόν του; Ιδού ένα ερώτηµα που πρέπει σοβαρά κι επίµονα να µας βασανίσει. Τι θα κάνει µ’ αυτό το απροσµέτρητο βάρος της Ιστορίας του; Πώς θ’ αντέξει στην πίεση της εποχής και πώς θα ζήσει µε ευθύνη και συνέχεια το παρόν του;

Κώστας Τσιρόπουλος, «Αυτοψία µιας εποχής» Εκδόσεις των Φίλων, (∆ιασκευή)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.  Να βρεθεί η συλλογιστική πορεία της δεύτερης και τρίτης παραγράφου.

 (Μονάδες 10)

2.  Να βρεθεί ο τρόπος ανάπτυξης της έκτης παραγράφου και η δομή της έβδομης παραγράφου.

(Μονάδες 10)

3.  Να καταγραφούν τέσσερα (4) παραδείγματα ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας μέσα από το κείμενο.

 (Μονάδες 10)

4.  Να προσθέσετε ένα τίτλο με σχόλιο στο κείμενο.

(Μονάδες 10)

5.  Να επισημάνετε ποιος είναι συνολικά ο τρόπος που επιδιώκει να πείσει ο συγγραφέας τον αναγνώστη καταγράφοντας και τα μέσα πειθούς.

 (Μονάδες 10)

6.  Να βρεθεί ο τρόπος ανάπτυξης της όγδοης παραγράφου.

(Μονάδες 10)

7.  Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στη ένατη και δέκατη παράγραφο του κειμένου ; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

 (Μονάδες 10)

8. Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις από το δεύτερο συνθετικό των παρακάτω λέξεων του κειμένου : παρόντος, δυσκίνητη, προθυμία, βλάσφημο, εκδοχές

 (Μονάδες 10)

9. α) Να δώσετε για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου μία αντώνυμη : σημαντικό, δυσκίνητη, χάσει, αναιρείται, εντιμότητα  

β) μία συνώνυμη για τις παρακάτω : αναγκαία, εξασθενεί, χάσει, αρνούνταν, γίνονται

(Μονάδες 10)

10. Στο κείμενο υπάρχουν τέσσερις (4) τουλάχιστον διαρθρωτικές λέξεις. Να τις εντοπίσετε και να δηλώσετε τη σημασία τους.

 (Μονάδες 10)

ΑΡΧΑΙΑ       ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΡΗΜΑΤΑ ΣΕ -ΜΙ

(ἵστημι -  τίθημι -  ἵημι -  δίδωμι)

Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται.

1.      ἵημι : β’ ενικό οριστικής παρατατικού Ε.Φ.                        ….……………………..

2. τίθημι: γ’ ενικό ευκτικής αορίστου β΄   Ε.Φ.                        …………………………

3. δίδωμι: γ’ ενικό υποτακτικής ενεστώτα   Μ.Φ.                    …………………………

  

4. ἵστημι: απαρέμφατο του ενεστώτα   Ε.Φ.                             …………………………

5. δίδωμι: γ’ πληθυντικό προστακτικής αορίστου β΄  Ε.Φ       .…………………………

6. ἵημι: γενική ενικού μετοχής ενεστώτα θηλ. Ε.Φ.                  …………………………

7. τίθημι: δοτική πληθ. μτχ. αρσενικού αορίστου β΄  Μ.Φ.     …………………………

8. ἵστημι: γ’ πληθ. προστακτικής αορίστου β’  Ε.Φ.                 …………………………

9. τίθημι: β’ ενικό οριστικής αορίστου β΄   Ε.Φ.                      …….…….…..…………

.

10.  ἵημι: α’ πληθυντικό ευκτικής ενεστώτα    Ε.Φ.                ………….………………

11.  ἵστημι:  γ’ ενικό προστακτικής ενεστώτα    Μ.Φ.            …………………………

12.  δίδωμι: γ’ ενικό ευκτικής ενεστώτα    Ε.Φ.                   ……………….…………

ΕΚΦΡΑΣΗ  -  ΕΚΘΕΣΗ

ΛΥΚΕΙΟΥ

Να βρείτε τα συνώνυμα :

1)  αβελτηρία =

2)  αγχίνοια =

3)  αδήριτος =

4)  αλκή =

5)  εξωμότης =  

6)  έπαλξη =  

7)  ευωχία = 

8)  μύχιος = 

9)  όμορος =

10)  ενάλιος =

ΕΚΦΡΑΣΗ  -  ΕΚΘΕΣΗ

ΛΥΚΕΙΟΥ

Να βρείτε τα συνώνυμα :

1) αβδηριτισμός =

2) αέναος =

3) ανάρρηση  =

4) διηνεκής =

5) ιδεοληψία  =  

6)  Συνάφεια =  

7) έγγειος = 

8)  μειλίχιος = 

9)  ωστικός =

10) καλλιέπεια =

ΟΜΑΔΑ Α΄

Α.1.1. Να αποδώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω ιστορικών όρων:

α) «Συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτζή»

β) «Αγροτική μεταρρύθμιση»

γ) «Κλήριγκ»

 (Μονάδες 15)

Α.1.2. Να σημειώσετε την ένδειξη Σ (σωστό)  ή Λ (λάθος) δίπλα σε κάθε πρόταση.

α) Τα παραδοσιακά ναυτικά κέντρα, Ψαρά και Γαλαξίδι, γνώρισαν την καταστροφή ή την παρακμή κατά τη δεκαετία της Ελληνικής Επανάστασης.

β) Η πιο γνωστή περιοχή μεταλλευτικής δραστηριότητας υπήρξε, όπως και στην αρχαιότητα, το Λαύριο όπου δραστηριοποιήθηκε η Σερπιέρι-Ρου.

γ) Η κύρια πηγή εσόδων της Εθνικής Τράπεζας ήταν το εκδοτικό δικαίωμα, η δυνατότητα της να εκδίδει τραπεζογραμμάτια, χαρτονομίσματα δηλαδή, για λογαριασμό του ελληνικού κράτους.

δ) Στην Οθωμανική αυτοκρατορία εφαρμόστηκαν συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ που περιόριζαν τους χριστιανούς της αυτοκρατορίας.

ε) Η αμερικανική εταιρεία ΠΑΟΥΕΡ ανέλαβε το 1925 την κατασκευή του φράγματος και της τεχνητής λίμνης στο Μαραθώνα.

(Μονάδες 5)

Α.1.3. Να συμπληρώσετε τις ημερομηνίες στα παρακάτω ιστορικά γεγονότα:

α)  Ίδρυση Σ.Ε.Κ.Ε.                       (...........................................................)   

β)  Οικονομική κρίση στη Νέα Υόρκη     (.................................................)   

γ)  Συνθήκη Κιουτσούκ Καϊναρτζή           (................................................)   

δ) Ίδρυση Εθνικής Τράπεζας         (............................................................)   

ε) Ολοκλήρωση σιδηροδρόμου 900 χλμ.    (...............................................)   

στ) Επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου  (..........................................)

ζ) Συνταγματικές μεταρρυθμίσεις Τανζιμάτ   (……...................................)

η) Εργατικές εξεγέρσεις στο Λαύριο (........................................................)

θ) Περίοδος Μεσοπολέμου              (..........................................................)

ι) Δικτατορία Ιωάννη Μεταξά        (...........................................................)

 (Μονάδες 10)

Α.2.1. Να επισημάνετε τις επενδύσεις που σημειώθηκαν στον ελληνικό χώρο από τις εταιρείες ΟΥΛΕΝ και ΠΑΟΥΕΡ. (Να μην αναφερθείτε σε επενδύσεις άλλων εταιρειών σε άλλους τομείς)

(Μονάδες 14)

Α.2.2. Τι γνωρίζετε για την επιβολή του Δ.Ο.Ε. στην χώρα και ποιος ήταν ο στόχος αυτής της υποχρεωτικής διαχείρισης ; (Να μην αναφερθείτε στα αποτελέσματα του Δ.Ο.Ε. λίγα χρόνια μετά)

(Μονάδες 15)

Α.2.3. Το κόστος των Βαλκανικών πολέμων ήταν σημαντικό, δεν κλόνισε όμως την εθνική οικονομία.  Ποια ήταν τα οφέλη που αποκόμισε η χώρα μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων ; (Να αναφερθεί και ένα κύριο πρόβλημα που προέκυψε μέσα από αυτή τη διαδικασία)

(Μονάδες 16)

ΟΜΑΔΑ Β΄

ΘΕΜΑ Β1

Λαμβάνοντας υπόψη το κείμενο που ακολουθεί και αξιολογώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφερθείτε α) στην  αγροτική μεταρρύθμιση των εθνικών γαιών κατά την περίοδο 1870-1871 και β) στον αντίκτυπο που είχε στην ελληνική οικονομία.

 (Μονάδες 25)

ΠΗΓΗ

Κείμενο

Η γεωργία και η αγροτική μεταρρύθμιση του 1871

        Τελικά το Μάρτιο του 1871, ο Κουμουνδούρος, με υπουργό το Σωτηρόπουλο, πέτυχε την ψήφιση νόμου με αποτέλεσμα να διανεμηθούν 2.650.000 στρέμματα σε 357.217 κλήρους με αγοραία αξία 90.000.000 δρχ.

        Η σημασία της αγροτικής αυτής μεταρρυθμίσεως εκτιμάται πληρέστερα, όταν συνειδητοποιηθεί το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων χωρικών της εποχής εκείνης αποκαταστάθηκαν ως ιδιοκτήτες στη γη που καλλιεργούσαν. Οι μικροί ιδιοκτήτες καλλιεργητές επιδόθηκαν, όπως ήταν φυσικό, στις πιο κερδοφόρες καλλιέργειες και ιδιαίτερα σε εκείνες που προορίζονταν για εξαγωγή. Μέσα σε διάστημα μιας τριετίας, τα 40% και πλέον των καλλιεργούμενων εκτάσεων καλύπτονταν από φυτείες (σταφιδαμπελώνες, βαμβακοφυτείες, καπνοφυτείες, κλπ.).

       Οι αγαθές για την οικονομία επιπτώσεις υπήρξαν άμεσες. Από την μια πλευρά παρατηρήθηκε ραγδαία εισροή ξένου συναλλάγματος και από την άλλη τα έσοδα του Δημοσίου από τους τελωνειακούς δασμούς εξαγωγής πολλαπλασιάσθηκαν. Η επέκταση όμως των φυτειοκαλλιεργειών επηρέασε αρνητικά την παραγωγή δημητριακών. Από την εποχή εκείνη σημειώνεται το χρόνιο έλλειμμα της χώρας με συνεπακόλουθο τη δαπάνη τεράστιων συναλλαγματικών αποθεμάτων για εισαγωγές.

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,

τόμος ΙΓ ́, σελ. 310-311